Besin alerjileri tüm dünyada hızla artmaktadır. Tıp bilimindeki tüm gelişmelere rağmen, henüz köklü bir tedavi yöntemi geliştirilememiştir. Alerjik bireylerde beslenmedeki yasaklar insan yaşamını sınırlar hale gelmiştir. Modern hayata geçmiş Batı ülkelerinde tüm toplumda yaklaşık %3,5 oranında olduğu saptanmıştır. Bu oran çocuklarda %6'lara çıkmaktadır. Türkiye'de de durum oldukça benzerdir.
-
BESİN ALERJİSİ NEDİR ?
Bir besin veya besin katkı maddesi yendikten sonra ortaya çıkan her türlü istenmeyen ve beklenmeyen tepkiye ''ters gıda rekasiyonları'' adı verilmektedir. Bu reaksiyonlar iki türlü ortaya çıkabilir :
1. Ya kişinin kendisinin kaynaklanan fizyolojik bir problemden ötürü besini tolere etmede güçlük olur
2. Tıbbi anlamda, gerçek alerjik tepkimeler meydana gelir. Ancak günlük hayatta bunların hepsi besin alerjisi olarak değerlendirilir.
-
BESİN ALERJİLERİ NEDEN OLUR ?
Alerji, bazı kişilerin bağışıklık sisteminin normal dışı çalışarak, aslında zararsız olarak kabul etmesi gereken maddelere karşı tepki vermesidir.
Besin alerjileri, vücut yapısı genetik olarak alerjiye eğilimli olan atopik kişilerde ortaya çıkar. Bu tür duyarlılığa sahip kişilerde bazı besinlerle vücudun karşılaşmasından sonra gelişen tepkiler, beklenenden farklı ve sadece o besine özgü olur. Alerji geliştirilmiş olan besinin tekrar yenmesinden sonra, sağlıklı kişilerde görülmeyen aşırı duyarlılık belirtileri gelişir.
-
ÇOKLU BESİN ALERJİSİ NEDİR?
Kişi birden fazla besine alerjik reaksiyon gösterir ve bu durumda kişiye herhangi bir besin dokunabilir.
-
ÇAPRAZ ALERJİ NEDİR?
Bir besinin içindeki proteine alerjisi olan kişi, benzer proteine sahip olan başka besinlere de tepki verebilir. İnek sütü ile diğer hayvan sütleri arasında, yine tavuk yumurtası ile diğer kuş yumurtaları arasında çapraz alerji riski mevcuttur.
-
BESİN ALERJİLERİ BELİRTİLERİ NEDİR?
Deri üzerindeki tepkiler : Ürtiker(kurdeşen), anjiyoödem(vücudun değişik bölgelerinde şişlikler), egzama(atopik dermatit), vücudun çeşitli bölgelerinde döküntü, isilik tarzı kızarıklık, kaşıntı, kulak arkası kabuklanma, ciltte kuruluk ve pullanma, yanaklarda kızarıklık, göz, burun ve kulaklarda kaşıntı, göz altı morluk ve kırışıklıkların , gözlerde kızarıklık ve sulanma şeklinde ortaya çıkabilir.
Solunum yollarındaki tepkimeler : Burun tıkanıklığı, şeffaf burun akıntısı, geniz akıntısı, sık hapşırma, alerjik rinit (alerjik nezle), tekrarlayan solunum yolları enfeksiyonu, tekrarlayan bronşit, orta kulak iltihabı, sinüzit, hırıltı ya da hışıltılı nefes, sık öksürük, nefes darlığı, astım, geniz eti büyümesi, gece horlama ve uyku apnesi şeklinde görülebilir.
Sindirim sistemindeki tepkimeler : Mukuslu veya kanlı dışkı, ishal, karın ağrısı, gaz sancısı, kolik, kabızlık, mide bulantısı, kusma, reflü, beslenme sonrası huzursuzluk, iştahsızlık, kilo alamama.
Kansızlık ; daha çok inek sütü alerjisi olanlarda gelişir.
Aniden ortaya çıkan, anafilaksi adındaki ağır alerjik reaksiyon ve şok (ki öldürücü olabilir)besin alerjilerinin en korkulanıdır.
-
HANGİ BESİNLER ALERJİ YAPABİLİR?
En Çok Alerji Yaratan Besinler
- Yumurta
- İnek sütü
- Fındık, fıstık vb. kuruyemişler
- Dana eti
- Baklagiller
- Balık ve deniz ürünleri
- Buğday
- Susam
- Soya
Daha az sıklıkla alerji yapan besinler
- Portakal, limon vb. narenciyeler
- Muz
- Kivi
- Kereviz
- Domates
- Gıda katkı maddeleri
-
BESİN ALERJİLERİ KENDİLİĞİNDEN DÜZELİR Mİ?
Çocuk yaşlarda var olan besin alerjileri, bünye olgunlaştıkça bazen gerileyebilmekte ve kendiliğinden vücutta o gıdaya karşı tolerans gelişebilmektedir. Ancak bu durum her zaman olmaz. Birçok besin alerjisi ömür boyu sürebilir. En sık tolerans gelişen gıdaların başında inek sütü gelmektedir. Çocuk büyüdükçe yavaş yavaş sütlü yiyeceklere daha az tepki verilebilmektedir. İlk 3 yaş içinde bu iyileşmenin görülme ihtimali %80'dir.
-
YUMURTA ALERJİSİ OLANLAR NE YAPMALI?
1 adet YUMURTA yerine kullan
- ½ olgun muz püresi
- 1 yemek kaşığı chia tohumu + 1/3 su bardağı su
- 1 yemek kaşığı keten tohumu + 3 yemek kaşığı sıcak su
- 2 yemek kaşığı nohut unu + 2 yemek kaşığı su
- ¼ su bardağı ılık suda çözünmüş 1 çay kaşığı maya
Uzak Dur!
- Yumurta
- Yumurta eklenmiş tüm ürünler
- Albümin (katkı maddesi)
- Lizozim (katkı maddesi)
- Lezzet verici maddeler (katkı maddesi)
- Mayonez
- Lesitin (katkı maddesi)
-
SÜT ALERJİSİ OLANLAR NE YAPMALI?
1 su bardağı SÜT yerine kullan
- 1 su bardağı su + 1 yemek kaşığı zeytinyağı
- 1 su bardağı Pirinç / Badem / Fındık / Hindistancevizi sütü
Uzak Dur!
Sütün her hali (çiğ, uht, pastörize)
- Diğer hayvanların sütleri (keçi…)
- Puding, krema, yoğurt, kefir, sütlü tatlılar
- Tüm peynir çeşitleri, peynir altı suyu
- Tereyağı, margarin, kaymak, hayvansal yağlar
- Kazein, kazeinat, lactoalbumin, loctoglobulin, lactoalbuminfosfat
-
BUĞDAY ALERJİSİ OLANLAR NE YAPMALI?
Buğday unu yerine kullanılabilecek alternatifler :
- Beyaz ya da esmer pirinç unu
- Mısır unu
- Darı unu
- Karabuğday unu
- Nohut / Mercimek / Fasulye / Bezelye unu
- Patates unu
- Kinoa unu
- Badem / Fındık / Hindistan cevizi unu
- Kestane unu
Uzak Dur!
- Buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).
- Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri
- Malt kullanılan içecekler, bira votka cin v.b.
- Salam, sosis gibi buğday nişastası içeren şarküteri ürünleri
- Gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler
- Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi edinilmelidir.
- Tuzlu, soslu kuruyemişler (glüten katkılıdır)
Taglar: #alerji #besinalerjisi #diyetisyen #diyet #alerjidiyeti #eliminasyon #diet #allergy
Haberi Yapan: Diyetisyen Dünyası Editörü
Tarih: 25.03.2020
Kaynak: Derleme Haber