Amerikan Diyabet Derneği'nin her yıl yayınladığı ''Standards of Medical Care in Diabetes''in 2019 yayını yakın bir zaman önce çıktı. Daha önceki haberimizde siiznle kılavuzun genel halini ve 3. bölümünü incelemiştik. Şimdi ''Yaşam Tarzı Değişikliği'' başlığı ile tanıtılan 5. bölümü açıklıyoruz....
Beslenme Tedavisi
Diyabetli bir çok birey için tedavi planının en zorlu kısmı, düzenli bir yemek planının oturtulmasıdır. Diyabetli bireyler için doğru olan ve iyi gelen tek bir beslenme şekli yoktur. Bu yüzden yemek planı bireyselleştirilmelidir. Beslenme tedavisi, genel diyabet yönetiminden ayrılmaz bir role sahiptir. Diyabetli tüm bireylere, diyabete özgü diyetin planlanmasında bilgili ve yetenekli olan kayıtlı bir diyetisyen yardımcı olmalıdır. Bir diyetisyen tarafından planlanmış kişiye özgü diyet tip 1 diyabetli ve tip 2 diyabetli kişiler için A1C azalması ile ilişkilidir.
Diyabetli Yetişkinler İçin Beslenme Tedavisi Hedefleri
-
Genel sağlık durumunu destekleyin.
- Genel sağlık düzeyini iyileştirmek için uygun porsiyon boyutlarında çeşitli besin gruplarını içeren bir diyet uygulanmalı.
- Vücut ağırlığı hedeflerine ulaşmalı ve korumalı.
- Kişiselleştirilmiş glisemik indeks, kan basıncı ve lipit hedeflerine ulaşılmalı.
- Komplikasyonlar geciktirilmeli veya önlenmeli
-
Bireysel beslenme ihtiyaçlarını ele alın.
- Kişisel ve kültürel tercihlerin değişimide etkili olan engeller sağlık okuryazarlığı, sağlıklı gıdalara erişim, isteklilik ve davranış değişiklikleri yapma yeteneğine dayanır.
-
Yemek seçimleri hakkında olumsuzluk bildiren mesajları kaldırın.
-
Birey için tek tek makro besinler, mikro besinler veya spesifik yiyeceklere odaklanmak yerine, sağlıklı beslenme kalıpları geliştirmeye yönelik pratik araçlar için sağlayın.
Beslenme Terapisi
Beslenme Tedavisinin Etkinliği
- Tip 1 veya tip 2 diyabet, prediyabet ve gestasyonel diyabetli tüm insanlar için, bir diyetisyen tarafından hazırlanan bireyselleştirilmiş bir tıbbi beslenme tedavisi programı önerilmektedir.
- Kan şekeri kontrolüne ve kilo yönetimine yönelik basit ve etkili bir yaklaşım, porsiyon kontrolünü ve sağlıklı gıda seçimlerini vurgulamaktır. Bu yöntem daha çok insülin almayan, sağlık okuryazarlığı veya aritmetiği sınırlı olan veya daha yaşlı ve hipoglisemiye yatkın olan tip 2 diyabetliler için düşünülebilir.
- Diyabette beslenme tedavisi, diyabetin tedavisi için harcanan maliyette tasarruf sağlayabilir ve iyileştirilmiş sonuçlara (örneğin, A1C azaltma) yardımcı olabilir.
Enerji Dengesi
- Kalori alımı azaltılması ve yaşam tarzının düzeltilmesi kombinasyonu ile %5 kilo kaybı elde edilebilir.
- Prediyabetli kişilere kilo kaybını kolaylaştırmak için uygun diyet programları önerilir.
- Diyabetli insanlar için karbonhidratlar, yağlar ve proteinler arasındaki kalorilerin tek ideal diyet dağılımı yoktur. Bu nedenle, diyet planları bireyselleştirilmelidir. Bu diyete uygun yemek-menü seçimleri belirlenmelidir.
- Tip 2 diyabet ve prediyabetin tedavisi için çeşitli beslenme şekilleri kabul edilebilir.
Karbonhidrat
- Karbonhidrat alımı konusunda, sebzeler, meyveler, baklagiller, kepekli hububatlar ve süt ürünleri de dahil olmak üzere lif bakımından yüksek besin maddelerine bağlı karbonhidrat kaynaklarını vurgulamalıdır.
- Diyabetli ve insülin vurulan kişiler için insülin miktarının ayarlanması konusunda karbonhidrat sayımı önerlilir.
- Günlük insülin dozu sabit olan bireylerde, glisemik kontrolü iyileştirmek ve hipoglisemi riskini azaltmak için zamana ve miktara göre tutarlı bir karbonhidrat alımı önerilebilir.
- Diyabetli ve risk altındaki kişilerin glisemiyi ve kilosunu kontrol etmek ve kardiyovasküler hastalık ve yağlı karaciğer için risklerini azaltmak için şekerle tatlandırılmış içeceklerden (taze meyve suları dahil olmak üzere) kaçınmaları tavsiye edilir.
Protein
- Tip 2 diyabetli bireylerde, alınan protein plazma glikoz konsantrasyonlarını ve insülin cevabını etkiler.
- Hipoglisemi tedavisinde veya önlenmesinde yüksek proteinli karbonhidrat kaynaklarından kaçınılmalıdır.
Diyetten gelen yağ
- Diyabetli kişiler için ideal toplam diyetsel yağ içeriği ile ilgili veriler yetersizdir, bu nedenle, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağlardan zengin bir Akdeniz tarzı diyetin unsurlarını vurgulayan bir beslenme planının, glikoz metabolizmasını düzelttiği ve daha düşük kardiyovasküler hastalık riskini arttırdığı düşünülebilir.
- Yağlı balıklar (EPA ve DHA) ve fındık ve tohumlar (ALA) gibi uzun zincirli n-3 yağ asitleri açısından zengin besinlerin tüketilmesi, kardiyovasküler hastalıkları önlemek veya tedavi etmek için tavsiye edilir. Bununla birlikte, kanıtlar n-3 diyet takviyelerinin rutin kullanımı için yararlı bir rolü desteklememektedir.
Mikrobesinler ve bitkisel destekler
- Vitaminler, mineraller (C vitamin, bitkisel takviyeler, krom ve D vitamini gibi), otlar veya baharatlar (tarçın veya aloe vera gibi) içeren besin takviyelerinin diyabeti iyileştirilebileceğine dair açık bir kanıt yoktur.
Alkol
- Diyabetli kişiler için alkol tüketimi ılımlı olmalıdır(yetişkin kadınlar için günde en fazla bir kadeh ve yetişkin erkekler için günde en fazla iki kadeh).
- İnsülin sonra gıda alımı olmadan alkol tüketilmesi diyabetliler için büyük risk yaratır. Gecikmiş hipogliseminin tanınması ve yönetimi konusunda eğitim ve farkındalık gereklidir.
Sodyum
- Diyabetli kişiler sodyum tüketimi 2,300 mg/gün ile sınırlamalıdır.
Kalorisiz tatlandırıcılar
- Kalorisiz tatlandırıcıların kullanımı, kalorili şekerler ile ikame edildiğinde genel kaloriyi ve karbonhidrat alımını azaltma potansiyeline sahip olabilir.
- Genel olarak, insanlar hem tatlandırılmış hem de besleyici olmayan şekerli içecekleri azaltmaya ve su alımına vurgu yaparak diğer alternatifleri kullanmaya teşvik edilir.
Fiziksel Aktivite
- Tip 1 veya Tip 2 diyabetli veya prediyabetli çocuk ve ergenler, en az 3 gün boyunca kas ve kemik güçlendirici aktivitelerle birlikte, günde 60 dk veya daha fazla sürede veya şiddetli yoğunlukta aerobik aktivitede bulunmalıdırlar.
- Tip 1 ve Tip 2 diyabetli yetişkinlerin çoğu, haftada en az 3 gün ya da 2 gün üst üste en fazla 150 dakika, orta-şiddetli yoğunlukta aerobik aktiviteye katılmalıdır. Daha genç ve daha fiziksel olarak uygun noktada olan bireyler için şiddetli yoğunluk veya aralıklı antrenman süreleri (minimum 75 dk / hafta) yeterli olabilir.
- Diyabetliler, arka arkaya olmayan günlerde haftada 2-3 kez direnci egzersizleri yapmalıdır.
- Tüm erişkinler ve özellikle tip 2 diyabetlilerde günlük sedanter davranışlarda harcanan süre azaltmalıdır. Her 30 dakika da bir kez ayağa kalkıp gezinmek iyi bir taktiktir.
- Diyabetli yaşlı yetişkinler için esneklik ve denge eğitimi haftada 2-3 kez önerilir. Esnekliği, kas gücünü ve dengeyi artırmak için bireysel tercihlere göre yoga ve tai chi dahil edilebilir.
Sigara kullanımı:
- Tüm hastaların sigara ve diğer tütün ürünleri kullanımının sonlandırılması için çaba gösterilmelidir.
Psikososyal bakım:
- Psikososyal bakım, işbirlikçi, hasta merkezli bir yaklaşımla entegre edilmeli ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin iyileştirilmesi hedefleriyle, tüm bireylere sağlanmalıdır.
- Psikososyal tarama ve takip, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, diyabet hakkındaki tutumları, tıbbi tedavi ve beklentileri, duygulanımı veya ruh hali, genel ve diyabetle ilişkili yaşam kalitesini içerir.
- Diyabet sıkıntısı, depresyon, anksiyete, düzensiz beslenme semptomları tespit edilmeli. Bu değerlendirmede bakıcılar ve aile üyeleri dahil edilmeli.
- Bilişsel bozukluk ve depresyon için (65 yaşın üstündeki) göz bebeklerini dikkate alınabilir.
Diyabetli bir kişinin başvuru ve tedavi için bir psikoloğa yönlendirilmesi gereken durumlar:
- Özel diyabet eğitiminden sonra diyabet sıkıntısı olan bir kişide öz bakımın bozulması durumunda
- Kişinin depresif belirtiler için onaylanmış bir tarama aracında pozitif bir ekranı varsa
- Bozulmuş yeme davranışı, yeme bozukluğu ya da yeme bozukluğu belirtileri veya semptomlarının varlığında
- İnsülin veya oral ilacın kilo kaybına neden olmasının kasıtlı ihmali tespit edilirse
- Kişinin hipoglisemi endişesi veya korkusu varsa
- Ciddi bir zihinsel hastalık şüphesi varsa
Taglar: #AmerikanDiyabetDerneği #ADA #DiabetesCare #StandardsofMedicalCareinDiabetes #diyabetkılavuzu #guideline #tip1diyabet #tip2diyabet #yaşamtarzıdeğişikliği #beslenme #bedenkitleindeksi #prediyabet #insülin #gestasyoneldiyabet #tip1diyabet #tip2diyabet #diabetesmellitus
Haberi Yapan: Diyetisyen Dünyası Editörü
Tarih: 9.01.2019
Kaynak: Diabetes Care