Zeytinyağı bilinen en eski besin kaynaklarından biri. Faydalarından dolayı antik çağlardan beri sıvı altın ve sıvı güneş diye anılıyor.
Peki zeytinyağının sağlık açısından en fazla öne çıkan özellikleri neler? Zeytinyağı kullanmanın sakıncalı olduğu durumlar olabilir mi? Beslenme uzmanı Nicola Shubrook, BBC Good Food için değerlendirdi.
Zeytinyağı Türleri
Zeytinyağı, zeytinlerin bütün olarak sıkılmasıyla elde ediliyor. Zeytin ağacı, Akdeniz'e özgü. Zeytinin lezzeti, yetiştiği ülkeye göre değişebiliyor: Bazıları hafif, bazılarının tadı acımtrak olabiliyor.
İşleme teknikleri, zeytinyağının rafine olan veya olmayan diye iki gruba ayrılmasına neden oluyor.
Rafine edilmemiş yağlar, saf ve belli bir işlemden geçmemiş, sıkım sırasında ısıya veya kimyasal maddelere maruz bırakılmamış yağlar. Bu nedenle daha saf, tadı da daha keskin.
Rafine yağlar ise olabilecek kusurları gidermek için işlemden geçirilmiş, genelde rengi daha açık, tadı da daha yumuşak olan yağlar.
Sızma zeytinyağı, ilk sıkımdan elde edilen rafine edilmemiş zeytinyağı. Yağ çıkarılırken ısıtılmadığı için polifenol denilen faydalı bitki bileşikleri korunuyor.
En iyi kalite zeytinyağı, sızma zeytinyağları. Bunlar genelde daha pahalı. Tadı daha belirgin, rengi de daha koyu.
Sızma olmayan ya da hafif diye satılan zeytinyağlarının çoğu soğuk sıkım ve rafine yağların karışımından oluşuyor.
Zeytinyağının Besin Değerleri
Bir çorba kaşığı (11 mililitre) zeytinyağının besin değerleri
- 99 kilokalori (kcals) / 407 kilojul (kJ)
- 11 gram yağ
- 6 gram doymuş yağ
- 0 gram tekli doymamış yağ
- 9 gram çoklu doymamış yağ
- 56 miligram E vitamini
Sağlık Açısından En Önemli 5 Faydası
1. Kalp sağlığına iyi gelebilir
Zeytinyağı Akdeniz diyetindeki en önemli gıdalardan biri.
Özellikle de sızma zeytinyağının kalp sağlığına faydalı olduğunu gösteren birçok araştırma var.
Bunun nedeni, tansiyonu düşürmesi ve kolesterol düzeyini ayarlaması.
Yapılan bilimsel araştırmalar, zeytinyağının hem felç hem de kalp hastalığını azaltan tek "tekli doymamış yağ" kaynağı olduğunu gösteriyor.
2. İltihaplanmayı azaltabilir
Birçok kronik sağlık sorununun nedenleri arasında iltihaplanma da bulunuyor.
Bunlara Alzheimer ve Tip 2 diyabet hastalığı da dahil.
Zeytinyağındaki oleik asit gibi antioksidanlar ve iltihaplanmaya karşı oynadıkları rol üzerine yapılan araştırmalar, bunların iltihaplanmayı ve iltihap derecesini gösteren C-Reaktif Proteininin düzeyini azalttığını gösterdi.
Sızma zeytinyağı, polifenoller açısından zengin. Zeytinyağındaki bu bitki bileşiklerinden biri de oleocanthal.
Oleocanthal'ın ibuprofen ilacıyla aynı farmolojik özelliklere sahip, iltihaplanmayı önleyen doğal bir madde olduğu söyleniyor.
Bu özelliğiyle, eklem iltihabı olarak tanımlanabilecek romatoid artrite de iyi gelebiliyor.
3. Ruh halini düzeltebilir
Sağlıklı beslenmek için bol sebze, meyve, kepekli tahıllar, yağlı balıklar ve zeytinyağı tüketilmesi öneriliyor.
Zeytinyağı böyle bir beslenmenin parçası olarak depresyonu azaltmakta da rol oynuyor.
4. Beyin fonksiyonunu geliştirebilir
2015'te yapılan bir araştırmada, ileri yaş grubunda zeytinyağı veya fındık-ceviz gibi kuruyemişlerle desteklenen Akdeniz diyetinin beynin kognitif, ya da bilişsel fonksiyonunu geliştirmeye yardımcı olduğu belirlendi.
Bu nedenle, Alzheimer hastalığı riskini azaltabilir.
5. Kronik hastalıklara karşı korunma sağlayabilir
Bazı araştırmalar, zeytinyağının ve yüksek polifenol içeriğinin Tip 2 diyabet ve bazı kanser türlerine karşı koruyucu bir etkiye sahip olabileceğini gösteriyor.
Ancak kesin sonuçlar için daha fazla araştırma gerekiyor.
Herkes zeytinyağı kullanabilir mi?
Dünyanın en sağlıklı beslenen insanlarının yaşadıkları ülkelerde sofralardan eksik olmayan zeytinyağı, genelde herkes için yararlı.
Ancak nadiren de olsa, zeytinyağından çok, zeytin ağacının polenlerinin neden olduğu alerji vakaları görülebiliyor.
Kalorisi fazla olduğu için zeytinyağını ölçülü tüketmek gerekiyor.
Taglar: #zeytinyağı #zeytin #yağ #oil #oliveoil #diyetisyen #diyet #diyetisyendünyası
Haberi Yapan: Diyetisyen Dünyası Editörü
Tarih: 2.01.2023
Kaynak: BBC